Met enige regelmaat wordt ons hier verteld dat de media in landen als Rusland en Turkije aan banden is gelegd. De media daar is niet vrij en gereduceerd tot kanalen bedoeld voor de onophoudelijke stroom aan staatspropaganda. Dat mag natuurlijk wellicht zo zijn, maar hoe onafhankelijk en vrij is de media in de Westerse wereld eigenlijk?
Wie betaalt, die bepaalt
In 1983 controleerden circa 50 mediagroepen de kranten, radio, televisiezenders, filmstudio’s en uitgeverijen in het Amerikaanse medialandschap. In 1992 bleven er daar nog ongeveer 24 van over en in 2003 waren dat er nog slechts zes. De overgebleven mediareuzen zijn bovendien onderling met elkaar verbonden door middel van aandelen en onderlinge winstverdelingen. Stuk voor stuk staan deze op hun beurt weer onder de controle van financiële monopolies zoals bijvoorbeeld de New York Stock Exchange, Pfizer, Pepsi-Cola en American Express, die de media hoofdzakelijk inzetten om hun eigen belangen te behartigen. Immers wie de macht in het medialandschap heeft, bepaald wat nieuws is en wat niet.
Zo wordt duidelijk dat in tegenstelling tot wat de liberale mythe, dat de media een kritische en controlerende rol zou hebben, ons wil laten geloven de Westerse media geen onafhankelijke tegenspeler is voor de politieke en financiële elites. In tegendeel de media is juist een verlengstuk van die elites en functioneert als hun persoonlijke propaganda kanaal.
De mediareuzen zijn helemaal ingebed in de liberale vrije markt; het zijn commerciële ondernemingen die als belangrijkste doel winst nastreven en toebehoren aan de gevestigde elites. Zodoende denkt en handelt de media volgens de dominante ideologie, die ingegeven wordt door de elites die hen controleren. Met grote regelmaat lenen de Westerse media zich voor regelrechte propaganda campagnes, die in niets onder doen voor hun Russische of Turkse evenknieën.
Informatie als koopwaar
Tegenwoordig is het maken van media ‘big business’. Het kost gigantisch veel geld en dit soort bedragen kunnen enkel nog door grote kapitaalkrachtige bedrijven opgehoest worden. Deze bedrijven staan op hun beurt weer onder de controle van hun investeerders en de marktprincipes. De media draait mee in de vrije markt met alle gevolgen van dien; schaalvergroting, winstoogmerk, en beursnotering.
Sinds de jaren ‘80 is het neoliberale beleid van de Europese Unie er op gericht om de media sector in Europa te privatiseren en dereguleren. Het gevolg hiervan is dan ook een steeds grotere concentratie van media eigendom in steeds minder handen.
Ondertussen betalen de consumenten de media om misleid te worden. Om aan het winstoogmerk te voldoen zijn advertenties de belangrijkste inkomsten bron voor de media geworden. Adverteerders publiceren op hun beurt hun advertenties het liefst binnen een koopvriendelijke omgeving. De media die makkelijk en meegaand is vindt makkelijk reclamesponsors, wie moeilijk doet krijgt geen sponsors. Adverteerders hebben nu eenmaal liever hersenloos lifestyle entertainment, dan moeilijke praatprogramma’s waar je hoofdpijn van kunt krijgen. Zij dwingen de media de wereld door hun bril te bekijken. Ze laten ons liever in een fantasiewereld leven, dan in de realiteit van de meeste mensen.
De reclame weegt op informatie. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld een krant die een advertentie plaatste voor reizen naar het Midden-Oosten, met daarnaast een negatief artikel over problemen met allochtone jeugd. Uiteraard protesteerde de adverteerder hiertegen, omdat dit artikel moeilijk te verenigen was met de verkoop van reizen naar het Midden-Oosten. De dag erna mocht de adverteerder daarom de advertentie nogmaals maar nu gratis in de krant plaatsen. Gebeurt dit vaker dan zou dit de krant veel geld kosten. Daarom zullen zij in het vervolg wellicht voorzichtiger zijn en de inhoud naar wens van hun adverteerders aanpassen. Zo groeit de invloed van de reclame industrie op mediabedrijven verder en verder, en daarmee het karakter van de informatie die de consumenten ontvangen.
Internet het vrije alternatief?
Even leek het alsof de komst van het internet een uitweg zou bieden. Een gloednieuw medium dat voor iedereen toegankelijk was en waar iedereen zelf informatie kon verspreiden. Niets is echter minder waar. Wie tegenwoordig een multimediale website wilt ontwikkelen is gigantische bedragen kwijt aan internet infrastructuur en servers. Daarnaast kost het maken van kwalitatieve media reportages nog steeds handen vol geld en vele uren aan werk en personeel.
Het softwaremonopolie Microsoft ontwikkelde ‘Internet Explorer’, de eerste internet browser die op marketing was gericht. Als de gebruiker een bepaalde commerciële website bezocht, wist de beheerder van die site niet enkel wie je was, maar ook waar je woont en welke sites je regelmatig bezoekt. Op basis van dit profiel wordt vervolgens een selectie aan advertenties aangeboden. Deze werkwijze is inmiddels gemeengoed en wordt door praktisch alle softwaremonopolies toegepast - van Facebook tot Google. Grote softwarebedrijven zoals Facebook hebben duizenden werknemers en er gaan miljarden in om, toch zijn deze pagina’s “gratis” om te gebruiken, dit betekent dat de gebruiker de koopwaar is.
Net als bij de media monopolies worden ook de software monopolies en hun informatiestromen gecontroleerd door de markt en de financiële en politieke elites. De openheid en toegankelijkheid die eens internet haar grote kracht was, is nu een van haar grootste zwaktes geworden. Alle informatie op internet is publiek en komt vaak terecht bij mensen, bedrijven en instanties waarvoor deze niet bedoelt is. Vervolgens beheren en manipuleren de grote software monopolies die informatiestromen.
Conclusie
Het mag inmiddels wel duidelijk zijn dat de media hier in het Westen niet meer of minder corrupt is dan onder autocratische regimes zoals die in Rusland en Turkije. Ook hier wordt de media gecontroleerd en gemanipuleerd door de financiële en politieke elites en zijn deze gereduceerd tot ware propaganda kanalen voor het verspreiden van hun ideologie. Achter de liberale mythe van vrijheid en democratie schuilt ook hier een oligarchisch systeem; de heerschappij van het grote geld. Daarom: blijf wantrouwig en kritisch, neem niet alles klakkeloos over en bovenal doe eigen onderzoek!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten